راه ساسانی و بقعه های تاریخیِ آمل در انتظار گردشگران نوروزی

مازندران زیبا مملو از جاذبه‌های تاریخی و بکر برای گردشگران فصلی و نوروزی است تا معماری و هویت تاریخی ایران زمین را در آن به نظاره نشینند.

بقعه میربزرگ آمل

در عهد سلطنت شاه عباس صفوفی در سال ۱۰۲۰ هجری قمری بر روی مدفن میرقوام الدین مرعشی بنیانگذار سلسله مرعشیان در اواخر قرن هشتم هجری قمری بقعه‌ای باشکوه ساخته شد.

محمد حسنی کارشناس باستان شناسی درباره بقعه میربزرگ آمل به خبرنگار مهر می‌گوید: این اثر در باقت قدیم شهر آمل و در محدوده بازار شهر قرار دارد، ساختمان از نظر ویژگی‌های معماری شامل گنبد، سردرها، کاشیکاری و کتیبه بی نظیر است و همواره دوستداران تاریخی و هنر را به خود می‌خواند.

وی ادامه داد: پلان چهار ضلعی آن با گنبدی ساده و بلند با مصالح آجر و کلات گچ و آهک در مساحت ۷۸۱ متر مربع شکل گرفته است.

این باستان شناس می‌گوید: در فضای بقعه میربزرگ تزئینات چشم نوازی شامل کتیبه‌هایی با خط ثلث سفید رنگ در زمینه کاشی آبی مشتمل بر آیاتی از کلام الله مجید و حدیثی از امیرالمومنین (ع) و کاشی‌های الوان با نقوش گیاهی و همچنین صندوق مزاری چوبی با کتیبه‌ای معروف سال ساخت و کاتب آن مشاهده می‌شود.

به گفته حسنی تاریخ صندوق به سال ۱۰۳۳ هجری قمری و کاتب آن محمد الحسینی لاهیجی است.

راه ساسانی

آمل مهد فرهنگ و هنر و تمدن به شمار می‌رود و در محور هراز و در نزدیکی روستای وانا در سمت راست رودخانه هراز در حدود طول تونل بایجان بر سینه کوه آثاری مشتمل بر پایه‌های سنگین معبر و پلی از جنس لاشه سنگ و ملات آهک برجای مانده است.

محسن اکبرپور کارشناس روابط عمومی میراث فرهنگی مازندران درباره راه ساسانی به خبرنگار مهر می‌گوید: ابن اسفندیار تاریخ نویس اوایل قرن هفتم هجری قمری راه‌های طبرستان را به ابواسحاق ابراهیم بن مرزبان منسوب می‌کند.

وی ادامه داد: بی شک قدمت راه محدوده وانای هراز به پیش از او و به دوره ساسانیان باز می‌گردد و این راه بعدها به دستور ناصرالدین شاه قاجار مرمت شد و اکنون به عنوان یک مسیر گردشگری مهیای بازدید مسافران بهاری است.

شکل شاه

در ۶۰ کیلومتری جنوب شهر آمل در جانب غربی تونل بایجان در کنار محور ارتباطی تهران به آمل و در تنگه باستانی موسوم به بنده بریده نقش برجسته ای به ارتفاع ۱۰/‏۲ و به طول ۱۰/‏۵ متر بر سینه کوه مشرف به رود هراز مشاهده می‌شود.

مهران حسنی معاون گردشگری میراث فرهنگی مازندران درباره اثر باستانی شکل شاه می‌گوید: این اثر در زمان ناصر الدین شاه قاجار و به دستور وی در سال ۱۲۹۵ هجری قمری کنده شده است و در این حجاری ناصر الدین شاه در وسط سوار بر اسب به همراه ۱۰ تن از امرای کشوری و لشکری در طرفین پیاده و با لباس رسمی آن زمان نشان داه می‌شود.

وی افزود: در بالای سر هر یک از همراهان اسم آنها نوشته شده و اشعاری نیز در مدح شاه در دو ردیف با خط بسیار اعلا حجاری شده است.

حسنی ادامه داد: این اثر به موضوع تعمیر راهی قدیمی که به مباشرت میرزا حسنعلی خان وزیر فواد وقت و به مهندسی نظام الدین کاشانی ملقب به مهندس الممالک و موسوی تاسگیر اطریشی تعمیر و عرابه رو شده است.

امامزاده قاسم آمل

پیشینه این اثر به قرن هشتم هجری قمری بر می‌گردد و این اثر ارزشمند در محله پایین بازار آمل واقع شده است، از لحاظ شکل پلان دارای ویژگی‌هایی است که آن را منحصر به فرد کرده است و نظیر آن در استان دیده نمی‌شود.

بنای امامزاده قاسم آمل هشت ضلعی و سقف آن به واسطه سفال پوشش بام صورت گرفته است و نمای آجری و دیواره‌ها و طاق نماهای آن با تزئینات سروی، لوزی و قرنیس های سینه کفتری تزئین شده است.

از دیگر تزئینات منحصر به فرد آن وجود ستون‌های آجری نیم برجسته ای است که در محل طلایی اضلاع دیوارها ساخته شده است.

در این خطه، آثار و بقایای تاریخی منحصر به فرد و خیره کننده دیگری نیز وجود دارد که چشم انتظار گردشگران نوروزی هستند.