سایه کم رنگ بیمه بر زراعت برنج در مازندران

برنجکاری گل سر سبد فعالیت کشاورزی مازندران است و شالیکاران هنوز به عمق خطر پذیری کشت و کار این محصول با کمبود آب و خشکسالی احتمالی در سال جاری پی نبرده اند و آن را جدی نمی گیرند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران دو هفته پیش در باره نرسیدن آب سد شهید رجائی به سه هزار هکتار از اراضی شالیزاری های شهرستان میاندرود در مرکز این استان هشدار داد و از کشاورزان منطقه خواست تا زمین هایشان را زیر کشت نبرند.
شرکت آب منطقه ای مازندران هم اعلام کرد که تنها یک سوم از ظرفیت سد شهید رجائی تا پایان اسفند ماه سال گذشته پر شد که که بیش از نیمی از این مقدار آب هم قابل برداشت برای کشاورزی نیست .
گزارش جمع بندی هواشناسی مازندران هم سال خشکی را برای این استان پیش بینی کرده است و در نیمه اول سال آبی جاری هم کاهش 20 تا 50 درصدی بارندگی در مناطق مختلف استان در مقایسه با سال آبی گذشته و میانگین درازمدت ثبت شده است.
با این وصف و در حالی که دولت یارانه قابل توجهی را در قالب حق السهم کشاورزان به صندوق بیمه محصولات کشاورزی پرداخت می کند ، اما شالیکاران مازندران نسبت به بیمه زراعت برنج بی توجهی می کنند .
** پرداخت 17 هزار تومان ، دریافت هفت میلیون تومان
بیمه تضمین تولید برنج یکی از بیمه های حمایتی مهم دولت با هدف حفظ درآمد شالیکاران شمال کشور است ، که کشاورزان می توانند با پرداخت حق سهم حدود 17 هزار تومان در هکتار زراعت برنج خود را در برابر انواع آفات ،بیماری ها و شرائط طبیعی آب هوایی نظیر خشکسالی ، توفان و سیل با دریافت هفت میلیون و 300 هزار تومان غرامت ، بیمه می کند.
بررسی ها نشان می دهد که به رغم وجود تجربه های تلخ ناشی از خسارت های عوامل طبیعی باد ، سیلاب ، برف و یخبندان و خشکسالی ، اما همچنان پوشش بیمه ای تولیدات محصولات کشاورزی مازندران بسیار اندک است.
نمونه بارز بی توجهی به پوشش بیمه ای محصولات کشاورزی ،حوادث طبیعی برف و یخبندان اوایل آذر ماه سال 95 بود که سبب شد تا 30 درصد از 2 میلیون و 500 هزار تن مرکبات استان دچار خسارت یخ زدگی شود که این امر وقت زیادی از مسئولان استان را برای حبران خسارت گرفت.
** روشن شدن زودهنگام پمپ های آب کشاورزی
زمستان گذشته بر اساس آمار رسمی شرکت آب منطقه ای مازندران وسعت ذخیره برف از 13 هزار کیلومتر مربع سال 95 در ارتفاعات استان به سه هزار کیلومتر مربع کاهش یافته است و این جدی بودن مشکل تامین آب را در سال زراعی جاری نشان می دهد.
مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا نشان می دهد از هم اکنون به دلیل کاهش محسوس روان آب های رودخانه های استان ،موتور پمپ آب چاههای کشاورزی استان روشن شده است.
بر اساس آمار اعلام شده از سوی شرکت آب منطقه ای مازندران ، میانگین حجم روان آب هفت رودخانه دائمی و مهم استان که 70 درصد آب کشاورزی این خطه را تامین می کنند ، در سال آبی جاری ( مهر تا اسفند سال 96) نسبت به دوره شاخص 50 ساله با کاهش 46تا 75درصدی مواجه بوده است.
کمبود آب و خشکسالی احتمالی تا حدی است که جهاد کشاورزی از شالیکاران مناطق شرق استان خواست تا از کشت برنج صرف نظر کرده و نسبت به کشت های جایگزین علوفه ، سویا و گنجد اقدام کنند.
خطرپذیری فعالیت در بخش کشاورزی به علت وابستگی زیاد آن به شرائط جوی ، همواره مقوله پوشش بیمه محصولات کشاورزی در مازندران را با اهمیت کرده ، اما این موضوع به دلایل مختلف مورد بی توجهی کشاورزان و بیمه ها قرار دارد.
بی توجهی به مقوله بیمه محصولات کشاورزی مازندران در حالی است که آسیب های طبیعی ناشی از نوسانات جوی همراه با باران های شدید ،بروز سیل ،خشکسالی ،افزایش و کاهش شدید دما ،وزش توفان ،بارش برف و یخبندان سبب می شود تا همواره حاصل تلاش یک سال زراعی کشاورزان در امان نباشد.
بیمه محصولات کشاورزی از کلیدی ترین ساز و کارهای حمایتی برای کاهش آسیب های ناشی از وقوع حوادث طبیعی است که با توجه به تنوع اقلیمی ایران و وقوع مستمر این گونه حوادث در کشور، باید برای بیمه تمام عرصه های کشاورزی برنامه ریزی کرد.
بر اساس آمار موجود ، بخش کشاورزی تامین کننده حدود یک پنجم تولید ناخالص داخلی است ، یک سوم از سهم کل اشتغال را در اختیار دارد ، بیش از چهار پنجم از نیازهای غذایی و نه دهم نیاز صنایع غذائی را تامین می کند و سهم مهم و چشمگیری در معیشت سه میلیون خانوار کشاورز کشور دارد.
** پوشش بیمه ای تنها برای 6 هزار و 500 هزار هکتار شالیزار
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه کشاورزان هنوز به مقوله خشکسالی کم توجهی می کنند ، گفت : بر اساس آمار صندوق بیمه محصولات کشاورزی استان کمتر از 6 هزار و 500 هکتار از زمین های شالیزاری استان تحت پوشش بیمه قرار گرفته است.
دلاور حیدر پور زراعت برنج در سال جاری را سخت و با خطر پذیری بالا دانست و افزود : به رغم اینکه اطلاع رسانی همه جانبه از سوی مراکز خدمات کشاورزی و اداره ترویج سازمان به صورت میدانی در قالب کلاس های آموزشی و نشست های تخصصی با شوراها و دهیاران در مورد کمبود آب و خشکسالی و اهمیت انجام بیمه زراعت برنج شده است ، اما کشاورزان همچنان به این مقوله بی اعتنا هستند.
وی با تاکید بر این که برنج به عنوان مهم ترین محصول کشاورزی مازندران کمترین پوشش بیمه ای را دارد ، گفت : اینکه تا کنون فقط کمتر از 6 هزار و 500 هکتار از شالیزارهای استان بیمه شده است ، جای تعجب دارد .
حیدر پور با تاکید بر اینکه دولت در انجام بیمه محصولات کشاورزی یارانه قابل توجهی را پرداخت می کند ، افزود : هنوز فرصت انجام بیمه وجود دارد و کشاورزان می توانند نسبت به عقد قرارداد بیمه ای اقدام کنند.
وی ادامه داد : در بیشتر مواقع به دلیل کامل نبودن فرایند بیمه و گزارش های چند گانه کارشناسان ، در توزیع تسهیلات درقالب پرداخت وام کم بهره و کمک بلا عوض با مشکل و نارضایتی تولید کنندگان مواجه می شویم.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به وجود تجربه های تلخ ناشی از خسارت های عوامل طبیعی باد، سیلاب ، برف و یخبندان و خشکسالی ، گفت : همچنان پوشش بیمه ای تولیدات محصولات کشاورزی استان اندک است.
حیدر پو یکی از دلایل اصلی میل کم کشاورزان برای انجام بیمه زمین و تولیدات محصولات کشاورزی از جمله زمین های شالیزاری و باغ مرکبات را شرائط و مقررات پیچیده بیمه و همچنین همخوان نبودن میزان پرداخت غرامت با خسارت ها دانست .
وی در عین حال گفت : تا کنون دولت سهمش از خسارت را بر اساس قرارداد و طبق نظر کارشناسی بموقع تامین و پرداخت کرده است .
** منطقه بندی مازندران برای بیمه شالیزارها
مدیر صندوق بیمه محصولات کشاورزی مازندران نیز گفت : با بیمه تضمین تولید ، محصول برنج در برابر انواع آفات و بیماری ها و شرائط مختلف آب و هوایی به ویژه خشکسالی و سیل بیمه می شود .
حمید رضوی نیا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه در این نوع بیمه شالیزارهای مازندران به 64 منطقه تقسیم شده است ، افزود : در بیمه تضمین تولید ، شالیکاران با پرداخت 17 هزار تومان تا هفت میلیون و 300هزار تومان می توانند غرامت دریافت کنند.
وی توضیح داد : در بیمه تضمین تولید برنج ، تا 90 درصد برای کاهش تولید از سوی صندوق غرامت پرداخت می شود.
رضوی نیا با بیان اینکه فرصت بیمه شالیزارهای مازندران تا پایان اردیبهشت ماه است ، گفت : تا کنون حدود 6هزارو 500هکتار از زمین های شالیزاری استان بیمه شده است.
او با بیان اینکه 90 درصد کشاورزان گزینه بیمه عمومی را که مبلغ آن حدود 40 هزار تومان برای هر هکتار است ، انتخاب کردند ، ادامه داد : غرامت برای گزینه عمومی توسط دولت یک میلیون و 800 هزار تومان است.
مدیر صندوق بیمه محصولات کشاورزی مازندران با اعلام این که کمتر از 10 درصد شالیکاران گزینه تولید چهار تن شالی در هکتار را با حق السهم بیمه 685 هزار تومانی انتخاب کردند ، گفت : پرداخت غرامت در این گزینه هشت میلیون و 400 هزار تومان برای هر هکتار است.
وی افزود : کشاورزان باید بدانند که در گزینه بیمه تولید چهار تن شالی در هکتار ، دولت یک میلیون و 260 هزار تومان تحت عنوان یارانه به صندوق پرداخت می کند تا هزینه آنان کاهش یافته و از آن سو در صورت بروز خسارت ، غرامت بیشتری دریافت کنند .
مدیر صندوق بیمه محصولات کشاورزی مازندران ضمن تایید برخی از مشکلات در انجام بیمه و جبران خسارت های محصولات کشاورزی ، گفت : طولانی بودن فرایند بررسی و پرداخت غرامت از مشکلات جدی این بخش است.
رضوی نیا با بیان اینکه هنوز کشاورزان کمترین رقم حق بیمه و جبران خسارت محصولات کشاورزی را انتخاب می کنند، اضافه کرد: البته اگر کشاورز گزینه بالاترین رقم حق سهم بیمه شونده را نیز انتخاب کند، مقدار جبران خسارت به نسبت ارزش زمین و تولیدات آن کم است.
وی تعیین کننده رقم جبران خسارت را شورای اقتصاد دانست و گفت : 90 درصد کشاورزان استان گزینه سهم بیمه ای که دولت دو و نیم برابر آن را در حمایت از کشاورزان پرداخت می کند، انتخاب می کنند که جبران خسارت این گزینه به نسبت ارزش تولیدات کشاورزی بسیار اندک است.
رضوی نیا به اهمیت ترویج بیمه تکمیلی محصولات کشاورزی با انتخاب گزینه بیشترین مبلغ حق سهم پرداخت بیمه شونده اشاره کرد و افزود : کارشناسان بیمه بانک کشاورزی و جهاد کشاورزی به همراه مسئولان ترویج به اندازه کافی به اهمیت انجام بیمه محصولات کشاورزی مازندران اطلاع رسانی کردند.
مدیر صندوق بیمه محصولات کشاورزی مازندران به مشکلات زیر ساختی کشاوزی و الگوی کشت استان نیز اشاره کرد و گفت : هنوز بسیاری از خسارت های کشاورزی ناشی از مدیریت ضعیف و نداشتن الگوی کشت است که این مقولات از تعهدات بیمه نیست ولی کشاورز طلب خسارت می کند.
وی افزود : به نظر می رسد به این موارد در جبران خسارت به کشاورزان باید در مفاد بیمه اضافه شده و توجه شود .
در حال حضر بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران حدود 170 هزار هکتار از زمین های شالیزاری استان شخم و شیار شده است.
در حالی ضعف پوشش بیمه ای در محصولات کشاورزی مازندران محسوس است که این استان با حدود 11درصد ارزش افزوده اقتصادی تولیدات بخش کشاورزی رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است.
باید بپذیریم بیمه کشاورزی یکی از مهم ترین ساز و کارهای ایجاد امنیت در سرمایه گذاری های انجام شده و مقابله با خطر پذیری های طبیعی است، اما این مهم به رغم اینکه دولت حمایت های ویژه ای را در قالب یارانه بیمه ای محصولات کشاورزی به صندوق بیمه محصولات کشاورزی پرداخت می کند، کمتر مورد توجه قرار می گیرد.
سالانه به طور متوسط حدود یک میلیون و 50هزار تن برنج سفید برابر با 42درصد نیاز برنج کشور در مازندران تولید می شود.
گزارش از : سیدرضا هاشمی کروئی