شاعران برگزیده دفاع مقدس را بشناسیم

به گزارش خبرنگار ایرنا، پیروزی انقلاب اسلامی در سال 57 فضای جدیدی را برای هنرمندان، نویسندگان و شاعران باز کرد فضایی که با آغاز جنگ تحمیلی علیه ایران، موجب شد این افراد به خلق آثار ادبی و هنری بدیع روی آورند.
هنرمندان، نویسندگان و شاعران با نوای رزمندگان در سنگر دفاع از مرز و بوم کشور، افق تازه ای را در ادبیات معاصر به نام ادبیات دفاع مقدس گشودند.
بنابراین ادبیات جنگ در حوزه نظم و نثر شامل داستان، نمایشنامه، فیلم و شعر است.
اشعار سروده شده در این حوزه نیز شامل غزل، رباعی، شعر سپید، قالب های آزاد و قالب نیمایی و مثنوی غزل و چارپاره است.
از جمله شاعرانی که اقدام به سرودن چنین اشعاری کردند می توان به قیصر امین پور، سید حسن حسینی، عبدالجبار کاکایی،سپیده کاشانی، علیرضا قزوه، صمد عزیزی، محمدرضا عبدالملکیان، فرید طهماسبی و سعید بیابانکی اشاره کرد.

** قیصر امین پور
قیصر امین‌پور دوم اردیبهشت 1338 در روستای گتوند از توابع شهرستان شوشتر در استان خوزستان به دنیا آمد، دوره راهنمایی و متوسطه خود را در مدرسه راهنمایی دکتر معین و آیت اله طالقانی دزفول گذراند و در سال 1357 در رشته دامپزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد، ولی پس از مدتی از تحصیل این رشته انصراف داد.
امین‌پور، در سال 1363 بار دیگر اما در رشته زبان و ادبیات فارسی به دانشگاه رفت و این رشته را تا مقطع دکترا گذراند و در سال 1376 از پایان‌نامه دکترای خود با راهنمایی دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی با عنوان «سنت و نوآوری در شعر معاصر» دفاع کرد.
این پایان‌نامه در سال 1383 و از سوی انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شد.
قیصرپور در سال 1358، از جمله شاعرانی بود که در شکل‌گیری و استمرار فعالیت‌های واحد شعر حوزه هنری تا سال 1366 تاثیر گذار بود.
وی طی این دوران مسئولیت صفحه شعرِ هفته‌نامه سروش را بر عهده داشت و اولین مجموعه شعر خود را در سال 1363 منتشر کرد.
اولین مجموعه او «در کوچه آفتاب» دفتری از رباعی و دوبیتی بود و به دنبال آن «تنفس صبح» تعدادی از غزلها و حدود 20 شعر نیمایی که بعضی به اشتباه این اشعار را سپید می‌پندارند را در بر می‌گرفت. امین پور هیچگاه اشعار فاقد وزن نسرود و در عین حال این نوع شعر را نیز هرگز رد نکرد.
وی تدریس در دانشگاه را در سال 1367 و در دانشگاه الزهرا آغاز کرد و سپس در سال 1369 در دانشگاه تهران مشغول تدریس شد.
قیصرپور در سال 1368 موفق به کسب جایزه نیما یوشیج، موسوم به مرغ آمین بلورین شد. وی در سال 1382 به‌عنوان عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزیده شد و در سال 1386 بر اثر بیماری کلیه و قلب دار فانی را وداع گفت.
«دستور زبان عشق» آخرین دفتر شعر قیصر امین پور بود که تابستان ۱۳۸۶ در تهران منتشر شد و بر اساس گزارش‌ها، در کمتر از یک ماه به چاپ دوم رفت.
این کتاب صد صفحه ای که انتشارات مروارید آن را در قطع رقعی منتشر کرده روایتی ساده و صمیمانه است که بارها می توان خواند و لذت برد.
آنکه دستور زبان عشق را
بی گزاره در نهاد ما نهاد
خوب می دانست تیغ تیز را
در کف مستی نمی بایست داد

** سید حسن حسینی
سید حسن حسینی در سال 1335 در تهران به دنیا آمد و بعد از دریافت دیپلم طبیعی، لیسانس رشته تغذیه را از دانشگاه مشهد دریافت کرد. فوق‌لیسانس و دکترای خود را، در رشته ادبیات فارسی گذراند. وی مسلط به زبان عربی بوده و با زبان‌های ترکی و انگلیسی در حد استفاده از منابع و ماخذ و صحبت کردن و نوشتن آشنا بود.
از سال 1352 نوشتن و سرودن را در مطبوعات قبل از انقلاب آغاز کرد و در سال 1358، حوزه اندیشه و هنر اسلامی را به همراه تعدادی از دوستان خود راه‌اندازی کرد که وی و قیصرپور مسئولیت بخش ادبیات و شعر این حوزه را بر عهده داشتند.
وی در زمان جنگ چندین بار همراه کاروان شاعران در جبهه حضور یافت و به شعرخوانی برای رزمندگان پرداخت.
سید حسن حسینی در چهارمین همایش چهره‌های ماندگار در سال 1383 تقدیر شد.
او سالهای آخر عمرش را به سبک‌شناسی قرآن و زبان‌شناسی حافظ مشغول بود و در فروردین 1383 بر اثر سکته قلبی، درگذشت.
«همصدا با حلق اسماعیل»، « براده‌ها »، «بیدل، سپهری و سبک هندی» و
«گنجشک و جبرئیل» از جمله آثار اوست.
هم‌صدا با حلق اسماعیل یکی از دفتر شعرهای منتشر شده در دهه 60 است که مسوولان صفحات ادبی روزنامه‌ها و نشریات و شاعران شناخته شده انقلاب، مطالعه آن را به شاعران جوان و نوجوان توصیه می‌کردند و تأثیر فراوانی نیز براین شاعران و همنسلان شاعر حتی گذاشت.
این کتاب 134 صفحه ای که سوره مهر آن را منتشر کرده دارای سه فصل است. شعرهای مجموعه در قالبهای غزل، رباعی، مثنوی و سپید هستند که گزیده‌ای از سروده‌های قبل و پس از انقلاب را شامل می‌شود.

** عبدالجبار کاکایی
عبدالجبار کاکایی متولد سال 1342 در ایلام، نویسنده، شاعر و زبان‌شناسی است که در زمینه‌های سرودن شعر، نقد و بررسی، اجرای برنامه‌های ادبی در صدا و سیما و مطبوعات فعالیت دارد.
او سرودن شعر را همزمان با انقلاب و شروع جنگ تحمیلی آغاز کرد، وی علاوه بر شعر و ترانه،چنداثر تحقیقی نیز دارد و از پژوهشگران حوزه ادبیات پایداری بوده است.
«آوازهای واپسین»،« مرثیه روح»، «سال‌های تاکنون» و «حتی اگر آیینه باشی» از جمله آثار اوست.
مجموعه «با تو این ترانه‌ها شنیدنی است» از دیگر آثار کاکایی است که شامل 76 قطعه ترانه است.
«آینه»، «آدمک‌های شیشه‌ای»، «عاشقی کن»، «من به اسم تو رسیدم»، «وقتی عاشقی و سنگر نداری»، «باغ آسمون»، «به همین سادگی»، «به انتظار تو»، «خندیدی و دنیا برام»، «تردید»، «تو رو گفتم و نگفتم»، «تو را دوست دارم»، «من و او»، «پشت این منظره‌های کاغذی» نام برخی از ترانه‌های این دفتر است.
این کتاب در 150 صفحه از سوی انتشارات فصل پنجم به چاپ سوم رسیده است.

** سپیده کاشانی
سپیده کاشانی در سال 1315 در کاشان متولد شد، وی شعر سرودن را از سال 1348
آغاز کرد و در سال 1352 دفتر شعر «پروانه های شب» وی در این مجموعه که در قالب به جشن های 2500 ساله شاهنشاهی تاخته است.
مجموعه دوم او «سخن آشنا» است که پس از مرگ شاعر توسط پسرش در سال 1373 به چاپ رسیده است.
در همین سال حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، گزینه شعر جنگ از سپیده کاشانی را با نام « هزار دامن گل سرخ » منتشر کرد.
گزیده اشعار وی همچنین توسط انتشارات نیستان در سال 1378 به چاپ رسید.
از دیگر آثار او، یادداشت های وی طی دو سفر به جنوب در سالهای جنگ تحمیلی است.
نوشته های سفر اول با شب عاشورای 59 از خونین شهر آغاز می شود و یادداشت های سفر دوم یادنامه ای از فتح المبین است.
سپیده کاشانی در این سفر پرخطر به همراه شاعران حوزه هنری، پس از
عملیات فتح المبین به جبهه های جنوب و غرب رفته و از نزدیک حوادث جنگ، پیکرهای سوخته شهدا را با چشم دیده و درباره آنها اشعاری حماسی سروده و یا مطالبی را نوشته است.
سپیده کاشانی در مجموعه ای که پس از مرگش گردآوری و چاپ شد. اشعار گوناگون اجتماعی سروده است؛ از جمله قطعه «فرزند بیگناه» به یاد کشتار کودکان فلسطینی، «رستخیز ستارگان» در وصف پیروزی انقلاب، مثنوی «سلام بر آبادان»
در واقع، سروده های او در دوران جنگ نقش زیادی در برانگیختن روحیه مبارزه و شهادت طلبی جوانان داشته است. سپیده کاشانی سال 1371 بر اثر بیماری درگذشت.
«هزار دامن‌ گل‌ سرخ» از جمله آثار مرحوم کاشانی که در سال ۱۳۷۳ توسط حوزه هنری‌ سازمان‌ تبلیغات‌ اسلامی منتشر شده، بیشتر در قالب مثنوی است و گزیده شعر جنگ است. سرودهای وی که اوایل انقلاب از صدا و سیما پخش می‌شد در این مجموعه آمده است.

** علیرضا قزوه
علیرضا قزوه متولد 1342 در شهرستان گرمسار است که برای ادامه تحصیل و دریافت مدرک کارشناسی حقوق قضایی به شهر قم رفته و تا سال 1369 در این شهر بوده است. او کارشناسی ارشد خود را در رشته ادبیات فارسی از دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی و دکتری را در رشته فیلولوژی(علم لغات) از دانشگاه دولتی ملی تاجیکستان دریافت کرد.
وی همچنین با راه اندازی نخستین جشنواره شعر فجر قدمی جدی برای معرفی و ارتقای شعر ایران برداشته است.
از سال 1377 تاکنون مناصبی همچون وابسته فرهنگی در تاجیکستان، ریاست شورای شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیریت مرکز تحقیقات فارسی دهلی نو و ریاست مرکز آفرینشهای هنری حوزه هنری داشته است.
برخی از مهمترین مجموعه اشعار وی از نخلستان تا خیابان، شبلی و آتش، قطار اندیمشک و ترانه های جنگ، عشق علیه السلام، با کاروان نیزه و انگشتری سوم خاتم است.
اشعار مجموعه «از نخلستان تا خیابان» متشکل از غزل، دوبیتی، رباعی، مثنوی و تعدادی نو سروده اند٬ که هرکدام به نوعی بیانگر سبک و شیوه شاعری قزوه هستند. مضامین اجتماعی٬ فرهنگ جنگ و شهادت از جمله مصادیقی است که در اشعار قزوه به وفور یافت می شود.
قزوه در نوسروده‌ها که آخرین بخش این مجموعه را به خود اختصاص داده، با زبانی طنز مسائل اجتماعی جامعه خویش را به نقد می کشد.
غزل های این مجموعه درسال‌های پایانی جنگ و بیشتر به یاد شهدا سروده شده است٬ همچنین دوبیتی ها و رباعی‌ها در فاصله‌ سالهای 62 تا 65 دربرگیرنده مضامینی چون غم، غریبی، انتظار و آرزو هستند.

** احمد عزیزی
احمد عزیزی دی 1337ماه در سر پل ذهاب در استان کرمانشاه به دنیا آمد و بخشی از کودکی را در میان عشایر و چادرنشینان این منطقه گذراند.
وی پیش از رفتن به مدرسه خواندن و نوشتن را یاد گرفت. عزیزی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به دعوت شمس آل احمد به تهران رفت و دیداری نیز با شهید آیت الله مطهری داشت. همزمان با آغاز جنگ به همراه خانواده به تهران نقل مکان کرد و سپس برای مدتی ساکن شهرستان نور شد.
سپس در تهران اقامت گزید. به همکاری با روزنامه جمهوری اسلامی پرداخت.
این شاعر کرمانشاهی پس از 9 سال ییماری اسفند سال 95 دار فانی را وداع گفت.
عزیزی شعرها و نثرهای متعددی دارد. او همچنین آثاری در قالب شطح دارد که در میان ادیبان فارسی کمتر به آن پرداخته شده است
از آثار او می توان به کفش های مکاشفه، شرجی آواز، ملکوت تلکم و باغ تناسخ اشاره نمود
از جمله ویژگی های شعر عزیزی زبان خاص شعری او است که ضمن تاثیرپذیری از
تصویرپردازی های بدیل، مولوی گونه اشعار خویش را آمیخته با عرفان و سماع وار می سرود.
کتاب «کفش های مکاشفه» مجموعه ای از 86 مثنوی احمد عزیزی است که در یک مجلد و در 640 صفحه سروده و گردآوری شده است.
این کتاب در قطع رقعی یکی از پر مناقشه ترین آثار ادبی منتشر شده در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.

** محمدرضا عبدالملکیان
محمدرضا عبدالملکیان 14 خرداد 1331 در نهاوند دیده به جهان گشود و تحصیلات خود را تا دیپلم در همانجا ادامه داد، در سال 1354 از دانشکده کشاورزی همدان به دریافت مدرک مهندسی کشاورزی نایل آمد، اولین شعر او به هنگام تحصیل در کلاس دهم ( 17 سالگی) در مجله امید ایران و اولین مجموعه شعرش در سال 1354 انتشار یافت.
در سال 1357 در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران مشغول به کار شد.
عبدالملکیان در تهران همراه با شاعران در محافل شعری و نیز در جبهه های جنگ حضور می یافت.
از مجموعه اشعار می توان به مه در مه، ریشه در ابر، ردپای روشن باران، مهربانی، آوازهای اهل آبادی اشاره کرد.
شعر عبدالملکیان بیشتر در قالب های نیمایی است.
عاطفه و تخیل سیال در شعر، زبان نرم، تکرار شاعرانه و گاه غیرشاعرانه و پرداختن به مقوله هایی چون روستا و ارزش های دفاع مقدس از محورها و ویژگی های عمده شعری اوست.
«ساده با تو حرف می زنم » مجموعه ای مشتمل بر اشعاری به شیوه نو و با مضامین عاشقانه و اجتماعی است که در 136 صفحه توسط نشر دارینوش در قطع رقعی منتشر شده است.

** فرید طهماسبی
قادر طهماسبی متخلص به فرید شهریور سال 1331 در شهر میانه و در خانواده ای متوسط و مذهبی متولد شد. مادر او اهل میانه و پدرش از تبار داغستان شوروی بود. فرید تحصیلات ابتدایی تا متوسطه را در شهر میانه گذراند، او که فردی مذهبی بود از همان دوران نوجوانی فعالیتهای مذهبی شرکت می کرد و همین امر سبب شد ساواک مانع فعالیت های او شود
به دلیل استعداد و ذوق شعری که داشت به در سال 1347 اولین انجمن شعر با نام
« انجمن نظامی گنجوی » را در میانه تشکیل داد که البته مدتی بعد به دلیل مخالف تهای خانواده تعطیل شد. از 18 سالگی برای ادامه تحصیل به دانشگاه های زاهدان و اصفهان رفت و در رشته روانشناسی تحصیل کرد.
در اصفهان نیز در انجمن شعر صائب شرکت می کرد و اشعارش را در آنجا می خواند.
وی زمان پیروزی انقلاب اشعاری می سرود که در تظاهرات گفته می شد، قبل از انقلاب به عکاسی مشغول بود؛ پس از انقلاب این شغل را کنار گذاشت و تصمیم گرفت به جبهه برود؛ اما پاره ای مشکلات خانوادگی مانع حضور او شد.
با این حال او با سرودن اشعاری برای تهییج و روحیه دادن به رزمندگان، خالصانه در خدمت انقلاب بود از این رو شعر را آلوده به امورمالی نکرد و با خلوص به
فعالیت های ادبی به دفاع از آرمانهای اسلام و انقلاب پرداخت.
مدتی نیز در جهاد دانشگاهی در کلاس های فوق برنامه به تدریس مشغول بود.
طهماسبی شاعر مثنوی معروف «شهادت» با مطلع «سبکباران خرامیدند و رفتند»
هرگز در کار علمی خویش کوتاهی نکرده است.
وی در سومین کنگره ملی تجلیل از ایثارگران به عنوان مروج فرهنگ ایثار و شهادت مورد
تقدیر و تجلیل قرار گرفت.
«پری ستاره ها» ، «شکوفه های فریاد» ،« به رنگ خون» ،« عشق بی غروب » : آثار شعری از جمله آثار اوست.
«پری ستاره ها» مجموعه غزلهای طهماسبی است که در 273 صفحه و سه دفتر (سیب و گل و ستاره، پری ستاره‌ها و عشق بی‌غروب) گرد آمده است.
غزلهای فرید که در این مجموعه گرد آمده‌اند جدای از دستاوردهای زبانی و دایره فرهنگ‌مداری، عمق عاطفی آنهاست که نخستین کارگاه آفرینشگری ذهن خیال او به شمار می‌رود.

** سعید بیابانکی
سعید بیابانکی متولد چهارم مهر سال 1347 در شهرستان خمینی شهر در استان اصفهان است،وی شاعری را از سال 1362 در سن 15 سالگی آغاز کرد و به تدریج با ورود به انجمن ادبی سروش و انجمن ادبی صائب اصفهان در محضر استادانی چون صاعد اصفهانی، خسرو احتشامی، محمد مستقیمی و خلیل بلدی تلمذ کرد.
اولین کتاب شعر او با نام «ردپایی بر برف» در سال 69 توسط حوزه هنری منتشر شد که در مقدمه کتاب ادبیات ایران را به تولد شاعری صاحب ذوق با طبعی لطیف بشارت داده بود؛ ولی شهرت بیابانکی به عنوان یک شاعر صاحب سبک با زبانی محکم در سال 1376 با انتشار کتاب نیمی از خورشید اتفاق افتاد
این کتاب بیابانکی را به عنوان شاعری با زبان خاص و متفاوت به شعر ایران معرفی کرد.
بیابانکی تحصیلات خود را در سال 1372 رشته کامپیوتر در دانشگاه اصفهان به پایان رساند و در سال 1388 نیز از دانشگاه اصفهان نشان درجه یک طلایی دریافت کرد.
بیابانکی در قالب‌های سنتی و سپید شعرهای زیادی دارد؛ ولی در قالب غزل و چارپاره آثار قابل توجه تری خلق کرده است.
مجموعه اشعارِ آیینیِ «جامه‌دران» سروده سعید بیابانکی که به تازگی از سوی انتشارات فصل پنجم منتشر شده، منتخبی از غزلیات، مثنوی‌ها و چهارپاره‌های آئینی بیابانکی را شامل می‌شود که در سال‌های اخیر سروده شده است.
کتاب «جامه دران» از آثار بیابانکی حاوی ۳۵ شعر با موضوعات مذهبی از جمله انتظار، مدح و منقبت معصومین(ع) است.
قالب اشعار ین مجموعه کلاسیک است اما بیشتر اشعار را غزل تشکیل می‌دهند، ۲ مثنوی و ۳ چهارپاره هم در این مجموعه آمده‌ است.
فراهنگ ** 1880 ** خبرنگار: پروین اروجی