شهرستان آمل به واسطه برخورداری از جاذبه های عدیده گردشگری از دریاچه ساهون تا دهکده المیستان بی‌شک سردمدار فهرست زیباییهای مازندران است، آمل و جاذبه هایش نگینی سبز در ورودی شمالی ترین استان حاشیه خزر ساخته است که گردشگر اگر روحش را به آن بسپارد دل از مسافرت نمی کند.
این شهرستان نزدیکترین منطقه مازندران به تهران است و به نوعی دروازه ورود به شمال از جاده سرسبز هراز محسوب می شود ، دروازه ای که شاید به دلیل همین قرار گرفتن در نقطه ورودی باعث شده مسافران بی خبر از زیبایی هایش در آن درنگ نکنند و ادامه مسیر دهند.
موقعیت گذرگاهی آمل که مسیر دسترسی به غرب و شرق مازندران است باعث شده امروز این منطقه توقف مسافران و گردشگران را در خود نداشته باشد و بی بهره از مزایای صنعت گردشگری تنها در حد همان مسیر عبور نقش خود را در این صنعت ایفا کند.
بی بهره ماندن آمل از مزایای حاصل از گردشگری در حالی است این شهرستان یکی از قدیمی ترین تمدن های انسانی استان مازندران را دارا می باشد که به گزارش برخی از کاوشگران به حدود پنج هزار سال پیش می رسد.
این شهرستان دارای کوهستانها و یخچال های طبیعی، جنگل های انبوه هیرکانی، مراتع سرسبز، رودخانه های پر آب ، چشمه های آب گرم و آب سرد و افسانه هایی کهن است.
برای رسیدن به آمل نیاز نیست به جایی بروید زیرا جاده هراز خود شما را به این شهرستان می آورد. در مسیر آمل هر کجا چشمتان به قله ای رسید که با قامتی عظیم چون نگینی سفید بر قلب البرز جای خوش کرده است، وارد آمل ، کهن شهر مازندران شده اید و آن نگین قله دماوند است.
دماوندی که نامش هر ایرانی رابه قلب شاهنامه حکیم فردوسی می کشاند و قصه هایی از آرش ، فریدون و ضحاک تا رستم و دیو سپید را به ذهنتان تداعی می کند.
و هراز معروف ترین رگ حیاتی و نشان چندین میلیون ساله و پرآب ترین رودخانه مازندران می باشد که از سینه دماوند سرچشمه می گیرد.
شهرها و روستاهای کهن در امتداد رودخانه و جاده هراز شما راتا آمل همراهی می کنند و در هر چند کیلومتر رودخانه ای تازه نفس به هراز و شمال می پیوندد.
قبل از رسیدن به شهر تاریخی آمل مناطق کوهستانی و جنگلی آن خودنمایی می کنند بگونه ای که در فاصله 20 کیلومتری از شهر آمل روستای رویایی و مه آلود الیمستان قرار دارد. این روستا که در دل خود یک قله را جای داده است و در تمام طول آن منظره شرقی دماوند نمایان است در طول سال میزبان گردشگرها و کوهنوردان فراوانی است که شب را در این طبیعت بکر بسر می برند.
حدود 2 کیلومتر آنطرف تر در طرف دیگر جاده هراز پارک میرزا کوچک خان جنگلی با وسعت 440 هکتار واقع شده است که دومین پارک جنگلی بزرگ استان مازندران است و از جاذبه های آن می توان به آبشار ماهان، هزار پله، چشمه آب سرد، درختان کهن‌سال ومیوه ای اشاره کرد.
پارک جنگلی هلومسر نیز یکی دیگر از مناطق جنگلی این شهرستان است که به عنوان منطقه نمونه گردشگری نیز در مازندران انتخاب شده است.
جاذبه های این شهرستان قدیمی فقط محدود به جنگل هایش نیست، مناطق ییلاقی آمل دنیایی دیگر دارند که در فصل بهار بی نظیرند، شیب تند رشته کوه های البرز که سرچشمه رودهای فراوانی را در خود جای داده است باعث شده تا استان مازندران میزبان خوبی برای آبشارهای کوچک و بزرگ زیادی شود که در جای جای این دیار به چشم می خورند.
یک دشت وسیع با آبشاری بلند و کشیده با سنگلاخ‌هایی سخت که بلندترین آبشار زمینی ایران است و چشمه‌های آب معدنی چهل چشمه و چشمه لهرا اینها فقط یک بخش کوچک از دیدنیهای یکی از صدها مناطق ییلاقی این شهرستان است.
آبشار شاهاندشت یکی دیگر از آبشارهای شهرستان آمل است که مرتفع ترین آبشار استان مازندران است و به ثبت ملی نیز رسیده است. دقیقا در کنار آبشار شاهاندشت، قلعه ای سه هزار ساله به نام ملک بهمن قرار دارد که پس از فتح در سال 1005 هجری توسط شاه عباس صفوی به شکل کنونی خود درآمد.
این قلعه به قلعه ملک قلاع نیز مشهور است و یکی از بزرگترین قلعه های کوهستانی در البرز ایران می باشد که سنگ و نوعی ساروج (مخلوطی از شیر و تخم مرغ و نوعی خاک)، مصالح استفاده شده در آن را تشکیل می دهند.
مناطق ییلاقی این شهرستان فقط محدود به آبشار نیستند بلکه بعضی از این مناطق دریاچه را نیز در دل خود جای داده اند می توان به دریاچه ساهون در روستای نوا و دریاچه دو خواهران در روستای نمارستاق اشاره کرد.
وجود چشمه های آب گرم در اطراف آمل از دیگر نقات قوت این شهر از ساحل دور مانده است. آب های گرم معدنی بخش لاریجان آمل که شامل روستای آبگرم ، استرابکو و آب اسک با حرارتی در حدود 60 درجه ، سرشار از مواد گوگردی است و به همین دلیل برای درمان انواع بیماری های پوستی، دردهای استخوان ، مفاصل و روماتیسم مفید ارزیابی شده است.
یکی دیگر از جاذبه های ناشناخته شهر علویان غارهای دستکند است. در منطقه کافرکلی، در طول دره هراز از آبادی اسک تا روستای پنجاب به طول 42 کیلومتر در ارتفاعات مشرف به دره و همچنین در چند دره فرعی نزدیک 250 اتاق دست کند در دل صخره قرار دارند. این مجموعه در نوع خود از لحاظ تمرکز در یک منطقه، در ایران منحصر به فرد است. این غارها جهت زندگی موقت یا دائم و یا به‌صورت یک مجموعه تدافعی و دیده‌بانی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند.
از جاذبه های طبیعی که عبور کنیم به جاذبه های مذهبی و تاریخی می رسیم، بقعه مبارک امامزاده عبدالله در 12 کیلومتری شهرستان آمل گردشگر پذیرین مکان مذهبی استان مازندران می باشد.
بقعه امامزاده ابراهیم نیز دیگر مکان مذهبی این شهر است که به دلیل آثار نفیس چوبی از قبیل درب، صندوق و همچنین تزئینات و کتیبه‌های زیبای قاجاری اهمیت هنری و تاریخی دارد.
یکی از مهمترین بناهای تاریخی مازندران مقبره میر حیدر آملی است که از لحاظ کاشی کاری، کتیبه ها و گنبد در نوع خود منحصر به فرد است. این مقبره در عهد سلطنت شاه عباس صفوی در سال 1020 هجری قمری بر روی مدفن میر‌قوام مرعشی بنیانگذار سلسله مرعشیان مازندران در اواخر قرن هشتم هجری قمری ساخته شده و در مرکز بافت قدیم شهر آمل در مجاورت مصلای این شهر واقع شده است.
از دیگر بناهای تاریخی و زیبای این شهرستان، مسجد جامع آمل در روستای کاردگر محله است که بنای اولیه آن مربوط به قرن‌های اولیه اسلامی می باشد. این مسجد در دوره قاجار بازسازی و تعمیر شده است . در راهروی مسجد، لوحه ای سنگی متضمن فرمانی از شاه سلطان حسین صفوی و مورخ 1106 ه-. ق نصب شده است .
وجه تسمیه شهر آمل دو پل تاریخی آن است که در وسط شهر قرار گرفته و دو قسمت شهر را بهم متصل میکند.
پل دوازده چشمه که به نیت دوازده معصوم، دارای 12 طاق و دهنه است در اوایل قرن 18 میلادی به دست یکی از شیخ‌الاسلام‌های آمل ساخته شده و در قرن 19 میلادی توسط میرزا شفیع مازندرانی وزیر دوره ناصرالدین‌شاه تعمیر و بازسازی شده است. قدمت بنای پل به سال 1018 هجری قمری می‌رسد.
پل معلق از اولین نمونه های پل های بزرگ در ایران است که به ثبت ملی نیز رسیده و به این علت آن را پل معلق می‌خوانند که اگر پایه‌های زیرین آن بر اثر سیل تخریب شود کمانهایی بالایی آن را نگه می‌دارند. این پل تاریخی که در دوران پهلوی توسط آلمانیها ساخته شد از یک معماری کاملا ایرانی برخوردارست.
منطقه پایین بازار از قدیمی ترین منطقه های این شهر هفت هزار ساله است که در دل خود آتشکده شهر را که مربوط به دوره ساسانیان است با ویژگی های خاص معماری قرن نهم هجری را جای داده است.
در این منطقه از شهر خانه تاریخی شفاهی و خانه تاریخی منوچهری نیز وجود دارد که به ثبت ملی رسیده اند و مربوط به دوره قاجار می باشد، مسجد حاج علی کوچک و مسجد میرزا محمد علی نیز از قدیمی ترین مساجد موجود در این قسمت تاریخی شهر می باشد.
اینها فقط گوشه هایی از جاذبه های آمل برای نگهداشت مسافر عبوری از این شهر است که گویا به واسطه معرفی کمتر امروز از دید گردشگران پنهان مانده اند./ ایرنا
