سینمای ایران یک فرمول بفروش دارد؛ فرمولی که منتج به ساخت و اکران آثاری میشود که این اواخر روی فیلمفارسیهای قبل از انقلاب را هم سفید کردهاند. البته این فیلمها قبل از اینکه مدیون ستارههای محبوب و پرطرفدار و شوخیهای به شدت جنسیشان باشند مدیون لطف و بخشش وزارت ارشاد و سازمان نظارت و ارزیابی آناند. نمونه اخیر این مسئله را میتوان در رحمان 1400 مشاهده کرد.
به گزارش رجانیوز در اقدامی محیرالعقول سازمان نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد اعلام کرده است که فیلم روی پرده رحمان 1400 دچار تخلف شده و نسخهی دیگری را اکران کرده است.
محمدرضا فرجی مدیرکل سینمای حرفهای سازمان سینمایی درباره علت توقیف رحمان 1400 گفته است:
«در اکثر سالنها فیلم «رحمان 1400» همان نسخهای که مورد تایید ما بوده و اصلاحات کامل انجام شده نمایش داده شدهاست، با توجه به اینکه بازرسان سازمان سینمایی معمولا به صورت تصادفی در سالنهای سینمایی حضور پیدا میکنند متاسفانه در هفته اخیر متوجه شدیم در برخی از سالنهای سینما نسخهای که به صورت کامل اصلاح نشده بود اکران شده است.»
این توقیف تقریبا یک ماه بعد از اکران فیلم انجام شده است، یعنی زمانی که فیلم چیزی نزدیک به 22 میلیارد تومان فروخته و شارژ ابتدایی خود را به پایان رسانده است.
فرجی در همین باره و چرایی تاخیر در توقیف فیلم «رحمان 1400» گفتهاست:
«همه فیلمهای سینمایی که پروانه نمایش میگیرند بنای ما بر حرفهای بودن تهیهکننده و پخشکننده است و تاکید دارم در طول سالهایی که در این سمت کار میکنم چنین اتفاقی نیافتاده بود و همه تهیهکنندهها و پخشکنندهها به دلیل اهمیت موضوع قوانین را رعایت میکنند.»
بنابراین سازمان سینمایی مدعی است که این اتفاق سابقه نداشته و برای همین است که تقریبا یک ماه طول کشیده تا آنها متوجه تفاوت نسخههای اکران شده در سینماها بشوند. ادعایی که نهتنها باور پذیر نیست که به شدت مضحک هم به نظر میآید. چرا که اولا در این میان وظیفه سازمان نظارت و ارزیابی وزرات ارشاد چیست؟ مگر این سازمان وظیفهاش نظارت نیست؟ پس باید هوشیار میبوده و به وظیفهی خود عمل میکرده نه این که چون سابقه نداشته است پس یک ماه نسخهی غیراصلاح شدهای از یک فیلم سینمایی روی پرده اکران شود. این مسئله تا حدی خطرناک است که برای مقابله با تکرار آن باید مدیران اصلی این سازمان بازخواست هم بشوند.
از طرفی باید گفت که وزارت ارشاد مدتهاست که کاری با ابتذال ندارد. از همان زمان که فیلمهایی با فرمولی مشخص و مبتذل شروع به فتح گیشهها کردند و وزارت ارشاد به جای جلوگیری از وقوع این اتفاق و ایجاد سندرم ابتذال سازی، به راحتی به آنها مجوز ساخت و اکران داد میشد این مسئله را فهمید.
در رجانیوز گزارشهای کاملی را درباره مدیران ارشاد و پشتپردهی مجوز گرفتن تئاترهای لاکچری و سریالهای مبتذل نمایشخانگی منتشر کردهایم که میتوانید
اینجا مشاهده کنید.
باید از مدیران ارشاد سوال کرد که آیا اصلا فیلم هزارپا را دیدهاند؟ هزارپا آخرین ساختهی ابوالحسن داوودی در سینما در حالی اکران شد که به صورت هنجارشکنانهای از کلمات دو پهلو و مبهم جنسی در آن استفاده شده بود، تا جایی که بسیاری از مخاطبان در سینما از حجم شوخیهای جنسی فیلم حیرتزده شده بودند. بنابراین اگر دغدغهای برای مقابله با بیاخلاقیهای باب شده در سینمای کمدی وجود داشت باید آن زمان خودش را نشان میداد.
حالا سوال این است که اولا چرا وزارت ارشاد تا آخرین روزهای اکران هزارپا و دیگر فیلمهای مبتذل دست به چنین اقدامی نزد و آنان را توقیف و اصلاح نکرد؟ و دوما چرا تقریبا یک ماه بعد از اکران فیلم رحمان1400 این نهاد نظارتی تازه متوجه تفاوت بین نسخهها شده است؟
برخی از منتقدین بر این باورند که وزارت ارشاد هم وارد فضای تبلیغاتی فیلم شده است و اصلا این کار برای فروش بیشتر رحمان1400 و شارژ مرحلهی دوم آن است. این به آن معناست که فیلم در یک ماه اول فروش خود را کرده است و با افت مخاطب مواجه شده است. که برای جبران آن و رشد صعودی مخاطبان در گام دوم اکران نیاز به یک محرکه و شوک دارد و چه شوکی بهتر از توقیف به خاطر محتوای جنسی!
جالب است منوچهر هادی در صفحهی مجازی خود در اینستاگرام مدعی شده که تمام نسخهها مورد قبول وزارت ارشاد بوده است. او نوشته است:
«تمام سینماهای کشور نسخه اصلاح شده را روی پرده اکران میکردند و تازه سینماهای حوزه نسخه اصلاح شده تری را. هیچ باکی نیست تمام تلاشم را خواهم کرد که رحمان را دوباره اکران کنم فیلمی که حرف مردم را میزند وخوشحالی را به مردم هدیه میداد»
منوچهر هادی مدعی است که نسخهی غیرمجازی از رحمان1400 اکران نشده و مسئولان وزارت ارشاد نیز به دنبال رفع توقیف اثر او بودهاند و اصولا ماجرای توقیف فیلمش از جای دیگری آب میخورد.
منوچهر هادی در آخرین پست اینستاگرامی خود مینویسد:
«ممنون از مدیران سینمایی که کاری از دستشان بر نمی آمد ولی تلاششان را کردند چون کلا در ارشاد کسی تصمیم گیرنده نیست و تصمیمات از جای دیگری گرفته میشود. ایشان فقط ابلاغ میکنند. هیچ گاه کسی برای فیلمش تشویق نمیشود ولی تنبیه چرا و توقیف چرا.»
اگر گفتهی هادی درست باشد، وزارت ارشاد در مورد این فیلم هم مانند دیگر فیلمهای مبتذل کمدی رویکرد حمایتی داشته و این برای نهادی که قرار است متولی فرهنگ یک جامعه باشد یک فاجعهی تمام عیار محسوب میشود.
باید گفت صحبتهای فرجی مدیرکل سینمای حرفهای سازمان سینمایی درمورد توقیف رحمان1400 در تضاد کامل با توضیحات و ادعاهای کارگردان و تهیهکننده اثر است. مسئولان ارشاد معتقدند که فیلم تخلف کرده و باید توقیف شود و سازندگان فیلم مدعیاند نه تنها خلافی واقع نشده که گویا مسئولان ارشاد هم با آنان هم نظر هستند و باید به فرامین مسئولان خارج از وزارت ارشاد عمل کنند! به هرحال باید مسئولان وزارت ارشاد نسبت به این موضوع حساسیت نشان داده و سریعتر تکلیف این سخنان متضاد را روشن سازند.
از طرفی اوضاع از هر قراری که باشد وزارت ارشاد در مظان اتهام است. اول برای اینکه رویکرد سالهای اخیر این وزارت تماما حمایت از فیلمهای سخیف و جنسی کمدی بوده است. تا جایی که هزارپا فیلمی مبتذلتر از رحمان1400 بدون اعمال ممیزی ماهها در سینماهای کشور اکران شد و خبری از وزارت ارشاد و توقیف فیلم نبود. دوم نیز برای اینکه تقریبا یک ماه از اکران عمومی و گسترده فیلم منوچهر هادی گذشته است و تازه ارشاد متوجه پخش نسخهی بدون اصلاح شده و فیلم هرقدر که باید میفروخته، فروخته و تقریبا دومیلیون بیننده داشته است. این را هم باید در نظر داشت که فیلمهای توقیف شده توسط وزارت ارشاد به راحتی بعد از مدتی وارد شبکه نمایش خانگی میشوند و در اختیار مخاطب گستردهای قرار میگیرند. مانند آنچه برای فیلم پنجاه کیلو آلبالو اتفاق افتاد.
به هر حال وزارت ارشاد باید پاسخگوی عملکرد منفعل و ضعیف خود در رابطه با نظارت بر آثار اکران شده باشد. آثاری که با فروشهای کلان خود جامعهی هنری کشور را تشویق به ساخت آثار مبتذل میکنند. البته باید امیدوار بود که فیلم منوچهر هادی از توقیف در نیامده و دوباره به گیشهها برنگردد؛ چراکه در صورت وقوع این امر، نظر برخی منتقدان درباره تبلیغاتی بودن این حرکت بیشتر از پیش قوت خواهد گرفت.