“گاوبانگی”؛ مستی بی‌تکرار و عاشقانه مِرال‌ها در دل ارتفاعات البرز مرکزی

پایگاه خبری آمل نیوز مزندران – قربانعلی مسافر / فصل "گاوبانکی" که در مناطق مختلف مازندران به گوچمر و ورزا چمر نیز بین مردان و زنان جنگل و صحرا شهرت دارد؛ زمان عاشقی مستانه و خودنمایی گوزن‌های قرمز؛ "مِرال" از بزرگترین پستانداران با زیستگاهی در همسایگی قله سر به فلک کشیده دماوند و ارتفاعات رشته کوه البرز است.

گاوبانگی را می‌توان یکی از مهمترین فصل‌های سرمستی تکرارنشدنی عاشقی برای مرال در دل جنگل‌های هیرکانی دامنه شمالی رشته کوه البرز نامید که در آن این گونه ارزشمند جانوری دست به جفت‌گیری برای زاد و ولد می‌زنند به‌گونه‌ای که در آن سراسیمه سر از پا نمی‌شناسد و در پی عاشقانه خود می‌گردند.

بدون‌شک از 15 شهریور تا 15 مهر هر سال در ارتفاعات جنگلی رشته کوه البرز و حاشیه نوار ساحلی کاسپین زمانی حساس برای ماندگاری و احیای نسل مرال‌ها است، زمانی که محیط‌بان هم با حساسیت بیشتر و برپایی چادر در دل کوه و جنگل حواس‌شان به این گونه نادر هست تا از چنگال تیز و گلوله‌های سرخ شکارچیان حرفه‌ای در امان باشند.

"گاوبانگی" باعث شد تا برای گزارش میدانی وارد ارتفاعات بیش از 2 هزار و 500 متر از سطح دریا منطقه لاکوه، کریک چشمه دهستان چلاو شهرستان آمل شویم و به دور از هیاهوی زندگی مهمان مردی باشیم که برای حفظ، حراست و ماندگاری مرال خود و خانواده‌اش را فدا می‌کند و با از بین رفتن گونه‌های نادر جانوری و مرال اشک در چشمانش حلقه زده و گریه جانانه دارد.

پیر طاهر؛ گالش و مرد حافظ جمعیت مرال‌های مازندران

"پیر طاهر غفاری" نه خود را محیط‌بان، نه جنگل‌بان و نه دارای مسؤولیت در اداره حفاظت محیط زیست می‌داند بلکه می‌گوید گالش است، نه تنها خودش بلکه پسرش امید، زن و دیگر فرزندانش، برادر و برادرزاده‌ها را برای حراست از محیط زیست عاشقانه و مشتاقانه وارد میدان کرده و هزاران هکتار از جنگل‌های صعب‌العبور و سخت را با کمترین امکانات پای گلوله و دام شکارچیانِ نامرد می‌دود تا مرال به همراه گونه‌های جانوری کم‌یاب، گونه‌های گیاهی نادر و طبیعت بکر بماند و دست نخورده ببه آیندگان تحویل داده شود.

نگران خانواده و اطرافیانش در بود یا نبود خودش نیست فقط دلش برای مرال می‌تپد و وقتی به این موضوع فکر می‌کند که بعد از او شکارچیان چه بلایی بر سر حیوانات زبان بسته می‌آورند اشک در چشمانش حلقه زده و بر روی گونه‌هایش سیل راه می‌اندازد.

پیر همه دغدغه‌اش طبیعت است، فرزند و مرد طبیعت بوده و با جنگل صفا می‌کند البته پیرطاهر؛ مرال، گوزن قرمز یا "اِشکار گو" در خطه شمال را شاهکار خلقت در جنگل‌های هیرکانی نوار کاسپین می‌داند و معتقد است باید همه مردم حافظ و نگهبان طبیعت و گونه‌های نادر جانوری و گیاهی باشند.

پای صحبت‌های شیرین و شنیدنی محمد غفاری معروف به پیرطاهر زمان را به حبس می‌برد و چنان لذتی دارد که دروس دانشگاهی و کلاس‌های درس هر مدرس توانمندی را به سخره می‌گیرد.

پیرطاهر این‌گونه می‌گوید: مراتع بالادست منطقه چلاو مکان بسیار مناسب از لحاظ زیست بوم و اکوسیستم برای مرال قرمز به عنوان بزرگترین پستاندار و نماد جنگل‌های هیرکانی است.

این حافظ طبیعت با بیان اینکه از گذشته تاکنون سه گونه گوزن نادر و کمبای در خاک پهناور ایران زیست می‌کردند که مرال یکی از آنها است، اظهار کرد: گوزن زرد از دیگر پستانداران ارزشمند است که در استان‌های جنوبی کشور زیست داشته و هم‌اکنون تقریبا منقرض شدند همچنین چند رأس از این گونه جانوری در منطقه محصور و حفاظت شده دشت‌ناز ساری زیست دارند.

پیرطاهر با اشاره به اینکه شوکا به عنوان کوچکترین پستاندار و گوزن ایرانی است، گفت: بزرگترین پستاندار مرال بوده که هر دو گونه شوکا و مرال در جنگل‌های هیرکانی زیست دارند.

نگذاریم "مرال" به سرنوشت ببر مازندران و شیر ایران دچار شود

وی مرال یا "اِشکار گو" را دارای هیبت و زیبایی وصف‌نشدنی دانست و بیان کرد: خداوند افتخار بزرگی نصیب من کرد تا بخش زیادی از زندگی خود را در طبیعت بوده و حفاظت از این گونه باستانی جنگل‌های هیرکانی را در پیش بگیرم، در گذشته حفاظت از محیط زیست از اقدامات مهم‌مان بود ولی حدود ۶ سال است که به صورت سازمان‌یافته و متمرکز در فصل "گاو بانگی" حفاظت از مرال را با جان و دل برعهده دارم.

پیرطاهر با بیان اینکه که در گذشته شکار مرال در منطقه بسیار بالا بود ولی با ورود به منطقه شکار مرال را تاحدودی به صفر رساندم و داغ شکار را به دل شکارچیان می‌گذارم، یادآور شد: طوفان‌های بزرگ بر روی زمین نسل دایناسورها را منقرض کرد ولی نباید بگذاریم انقراض مرال به دست ما انسان‌ها شکل بگیرد.

بزرگمرد حفاظت از محیط زیست و طبیعت با اعلام اینکه انقراض مرال نبرد سرسختانه با پیرطاهر را می‌خواهد که نمی‌توان بر آن پیروز شد، خاطرنشان کرد: مرال نباید به سرنوشت دردآور و رنج‎آور ببر مازندران و شیر ایران دچار شود.

پیرطاهر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس اعتقاد راسخ دارد که خداوند تمام محیط زیست طبیعی و حیات وحش را با هم و برای هم آفریده است، متذکر شد: جنگل‌های هیرکانی و حیات وحش آن همانند بندهای زنجیر به هم پیوسته هستند و در یکدیگر نقش دارند، اگر هر موجودی از این مراتع، جنگل و طبیعت حذف شود اکوسیستم منطقه به هم می‌ریزد و خسارت جبران‌ناپذیر به وجود می‌آید.

وی خود را "گالش" می‌داند و می‌گوید: تحصیلات دانشگاهی و آکادمیک ندارم ولی برای محیط زیست و حیات وحش همه تلاش خود را به کار می‌گیرم.

پیر حافظ و نگهبان طبیعت لاکوه، یادآور شد: مرال گونه بسیار زیبا در کشورمان ایران است، در کشورمان کرگردن فیل و زرافه نداریم ولی خداوند بزرگترین پستاندار و نماد جنگل هیرکانی را به ما داده است پس باید در راستای حفظ آن همه تلاش کنیم زیرا خاستگاه این حیوان زیبا و نادر فقط ارتفاعات جنگل‌های هیرکانی است و دیگر جنگل‌ها و مراتع نمی‌تواند زیستگاهش باشد.

وی با لهجه شیرین و صحبت‌های جذابش ادامه داد: تعداد مرال در نوار کاسپین و در سه استان شمالی به کمتر از ۵۰۰ رأس رسیده است هرچند کارشناسان حوزه محیط زیست معتقدند اگر تعداد گونه‌ای از حدود ۳ هزار رأس پایین‌تر بیاید انقراض در حال شکل‌گیری و رشد است.

پیرطاهر با اشاره به اینکه زمانی تعداد کل مرال‌ها در منطقه لاکوه و سیاه بیشه به کمتر از تعداد انگشتان یک دست رسیده بود، گفت: خوشبختانه تعداد این گونه نادر جانوری در این منطقه رو به افزایش است.

به گزارش فارس، با توجه به اینکه در قانون مجازات اسلامی هر فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می شود، اصل 50 قانون اساسی حفاظت از محیط زیست را وظیفه عمومی و همگانی می‌داند؛ همه افراد جامعه در مقابل محیط زیست، منابع طبیعی و حیات وحش مسؤول هستیم و در مقابل عدم تخریب، حفظ و حراست از ان باید پاسخگو باشیم.

تخریب منابع ملی همانند از بین بردن آب، خاک، هوا، کوه، جنگل و حیات وحش غیر از دارا بودن عناصر قانونی از عنصر معنوی که همان داشتن نیت نابودی بیت‌المال است قابل پیگیری بوده و عمل مجرمانه تلقی می‌شود.

حفاظت محیط زیست وظیفه همگانی است

محیط‌بان و رئیس اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان آمل هم در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس با قدردانی از تلاش شبانه‌روزی محیط‌بان‌ها و اعضای تشکل‌های مردم‌نهاد در فصل گاوبانگی، اظهار کرد: فصل عاشقی مرال‌ها یا گاوبانگی برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند هرساله از ۱۵ شهریور تا ۱۵ مهر بوده و حفاطت از زیستگاه مرال در چهار منطقه جنگلی و ارتفاعات مرال‌خیز چلاو، سیاه بیشه، دیِ‌یز امامزاده عبدالله و منطقه جنگلی بلیران خیلی بیشتر از گذشته است.

وحید رضائیان افزود: با توجه به وسعت زیاد حوزه کاری شهرستان آمل در بحث حفاظت از مرال بسیاری از تشکل‌های مردم نهاد و جوامع محلی پای کار هستند و از سراسر کشور دوستداران محیط زیست همیشه یاری‌مان را در دستورکار قرار می‌دهند.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از شکارچیان به خاطر فعالیت هرمونی شدید مرال در فصل گاوبانگی، با سواستفاده از صدای این حیوان و تقلید صدای آن به راحتی مرالِ زیبا و نادر را شکار می‎کنند، یادآور شد: لازم است در این شرایط حساس همیشه داخل منطقه حضور فیزیکی فعال داشته باشیم و گروه‌های مردم نهاد دوستدار و حافظ طبیعت هم در کنارمان هستند.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست آمل با اعلام اینکه مساحت منطقه سیاه بیشه حدود 9 هزار هکتار است، خاطرنشان کرد: جمعیت مرال نسبت گذشته خوشبختانه با رشد خوبی همراه بوده است.

این مسؤول با بیان اینکه متاسفانه در جامعه هر وقت صحبت از محیط زیست، جنگل و حیات وحش می‌شود تمام ذهن‌ها متوجه متولیان امر بوده و آنها را وظیفه محیط زیست، منابع طبیعی و دیگر نهادها می‎دانند، ادامه داد: ولی براساس قانون اساسی و اصل 50 آن حفاظت از محیط زیست وظیفه عمومی هر فرد است.

وجود ۴ منطقه مرال‌خیز در ارتفاعات آمل

رضائیان یادآور شد: ایجاد امنیت و حفاظت از مرزها برعهده نیروهای انتظامی، امنیتی و نظامی بوده و هر نهاد انتظامی و امنیتی وظیفه خاص دارند ولی قانون اساسی حفاظت از محیط زیست را وظیفه عمومی می‌داند پس لازم است همه افراد جامعه کمک کنند تا جنگل از بین نرود، آب آلوده نشود، حیات وحش نابود نشود، طبیعت از بین نرود و حیوانات نادر رو به انقراض نرود زیرا ضرر همه تخریب‌ها و انقراض به همه آحاد جامعه برمی‌گردد و دود آن به چشم مردم می‌رود.

وی با اشاره به اینکه اگر امروز نتوانیم در بحث حفاظت از محیط زیست، جنگل و پسماند کار مفید انجام دهیم نسل آینده در زباله زمان‌مان مدفون خواهند شد و حرفی برای آیندگان نداریم، گفت: باید با شرافت و انسانیت در راستای امنت‎داری حیات وحش طبیعی، محیط زیست و طبیعت برآمده و این امانت‌های عظیم را به خوبی به نسل‌های آینده تحویل دهیم.

رضائیان اظهار کرد: در امر آموزش هم خانواده‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها باید فرزندان، کودکان، نسل جوان و نوجوان جامعه را برای حفاظت از طبیعت درگیر کنند و با فعال کردن حس مسؤولیت‌پذیری در قبال طبیعت کاری کنند تا آنها نیز با جان و دل در مسیر حفظ و حراست آن بکوشند.

امید غفاری فرزند ۲۰ ساله پیرطاهر غفاری که خود فرزند طبیعت و جنگل است، در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، اظهار کرد: واقعا دلم با تخریب محیط زیست و طبیعت به درد می‌آید و از کودکی به گونه‌ای تربیت شدم که دلسوز طبیعت و گونه‌های جانوری و گیاهی باشم.

این جوان خود را عاشق و دلباخته جنگل و طبیعت می‌داند و می‌گوید: گوشه به گوشه منطقه را می‌شناسم و از نزدیک مرال یا گوزن قرمز را دیدم.

امید؛ نعره خوانش مرال را بسیار لذت‌بخش می‌خواند و ادامه می‌دهد: صدای ماندگار مرال هوش از سر انسان عاشق طبیعت می‌برد، واقعا خانواده و بستگان‌مان دغدغه حفاظت از مرال را دارند و مردم و تشکل‌های مردم‌نهاد هم در این بین خیلی کمک‌حال هستند.

این جوان در مورد وظیفه خطیر و ارزشمند رسانه و خبرنگاران در راه حفاظت از طبیعت و محیط زیست، گفت: صدای خبرنگاران و ندای قلم آنها به گوش همه مسؤولان و مردم می‌رسد و از آنها می‌خواهم برای نگهداری و حفاظت از محیط زیست برای افرادی که نسل‌های آینده را تشکیل می‌دهند همه توان خود در قلم‌نگاری و قلم‎فرسایی را به کار بگیرند.

حس طراوت و زندگی با نعره و خوانش گاوبانگی مرال

قدرت‌الله نعیمی محیط‌بان شهرستان آمل هم در این بین وظیفه رسانه، خبرنگاران و اصحاب اندیشه و قلم را بسیار سنگین دانست و اظهار کرد: هر چند حفاظت محیط زیست وظیفه همگانی و عمومی است ولی ببحث فرهنگ‌سازی، آگاهی‌بخشی و انتشار اخبار درست برعهده خبرنگاران است.

وی افزود: خبرنگاران جریان‌ساز هستند و نباید اجازه دهند هر فردی به راحتی دست به تخریب طبیعت بزند، گزارش خبرنگاران ارزشمند و حیاتی است و می‌تواند جان طبیعت از خطرهای مهلک مخربان، شکارچیان و قانون‌شکنان نجات دهد.

محیط‌بان دلسوز آملی معتقد است از بین رفتن هر اصله درخت و یک گوشه از طبیعت با جان دادن یک انسان هیچ فرقی ندارد، یادآور شد: همانگونه که نجات جان هر فرد گرفتار خطر و زیان بسیار مهم و ارزشمند است نجات یک درخت، یک حیوان و حتی یک گونه گیاهی ارزشی کمتر از آن ندارد.

میزبان خوبی برای پرندگان مهاجر سیبری باشیم

به گزارش فارس؛ قانون اساسی بر اهمیت و ارزش فوق‌العاده محیط زیست و حفاظت از آن صحه می‌گذارد و می‌گوید؛ در جمهوری اسلامی‌، حفاظت محیط زیست که نسل ‌امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته ‌باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌شود. از این رو فعالیت‌های اقتصادی و  غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن‌ ملازمه پیدا کند، ممنوع است‌.

پس وظیفه همگانی و عمومی است نه تنها در فصل جفت‌گیری و گاوبانگی مرال‌ها، بلکه در تمام ۳۶۵ روز سال حفاظت از محیط زیست را وظیفه خود بدانیم، در دل طبیعت با آن مهربان باشیم، با تخریب محیط زیست چهره زیبای و هزاران رنگ آن را پرخراش نکنیم و مهربان باشیم تا با ما مهربان باشند.

شکارچیان هم نه تنها در فصل گاوبانگی بلکه در تمام طول سال شرافت، انسانیت، وجدان و مردانگی را به پیش چشم بیاورند و حیات وحش را بخشی از خانواده زندگی خود بدانند، اگر حاضر به نابودی و کشتار اعضای خانواده خود هستند دست به نابودی و کشتار حیات وحش و طبیعت ببرند وگرنه بگذارند تا این موجودات زیبای خداوندی به زندگی، زاد و ولد خود بپردازند و از حیات بدون هیچ ترس، دلهره و واهمه لذت ببرند.

هرچند در روزها و شب‌هایی قرار داریم که پرندگان مهاجر با طی کردن هزاران کیلومتر از کشورهای غربی برای زمستان‌گذرانی وارد تالاب‌های استان مازندران می‌شوند و در این بین شکارچیان زیادی با قرق‌شکنی، دست به تفنگ منتظر هستند یا دام‌های رنگین خود را برای پرندگان بی‌گناه و خسته گسترانیده‌اند.

بیاییم به رسم مهمان‌نوازی مازندرانی‌ها، از مهمانان سیبری پذیرایی شایسته‌ای داشته باشیم و با حفظ محیط زیست بستر مناسب و امن برای حیات وحش و پرندگان زمستان‌گذران فراهم کنیم./ گزارش توصیفی و تحلیلی: " قربانعلی مسافر "