برای پاسخ به این سوال ، در مقدمه باید به چند سوال دیگر پاسخ دهیم :
1- باید بدانیم شهرداری چه نوع نهادی است
بر اساس معانی رایج در ایران، شهرداری نهادی است عمومی، غیردولتی، محلی و خودکفا ، یعنی مثل دیگر نهادهای دولتی از بودجهٔ دولتی استفاده نمی‌کند و باید دارای درآمد محلی برای اداره خود باشد که این درآمد توسط شورای اسلامی شهر به تصویب رسیده و در قالب عوارضات متعلقه از مردم اخذ میگردد .
2- نحوه انتخاب حسابرس و تهیه گزارشات حسابرسی آن چگونه ، و تحت نظارت کیست
طبق ماده 44 آیین نامه مالی شهرداری ها :
رسیدگی و ممیزی حساب شهرداری ها در سه مرحله به شرح زیر انجام خواهد گردید :
الف : حسابرسی به وسیله شهرداری قبل و بعد از خرج به وسیله کارکنان ثابت شهرداری که اطلاعات کافی در امور مالی و حسابداری داشته باشند .
ب : حسابرسی به وسیله حسابرسان وزارت کشور انجام و در صورت نداشتن حسابرس، شورای شهر می تواند از وجود حسابرسان قسم خورده یا کارشناس رسمی دادگستری استفاده نماید که در این صورت شورای شهر و شهرداری مکلفند نتیجه گزارش حسابرسان مذکور را به وزارت کشور ارسال دارند
ج : رسیدگی نهائی به وسیله شورای اسلامی شهر از طریق بررسی گزارشهای مالی و گزارش حسابرسان مذکور در بند ب ماده فوق
تبصره : طرز انجام حسابرسی شهرداری طبق دستور العملی است که وزارت کشور تنظیم و به شهرداری ها ابلاغ خواهد کرد
این دستور العمل در مورخ 8/03/1396 طی بخشنامه شماره 36963 ابلاغ گردید
با توجه به توضیحات فوق الذکر حسابرس مستقل توسط شورای اسلامی شهر برای شهرداری انتخاب میشود و طبق وظیفه ذاتی خود سالانه گزارش حسابرسی مالی برای واحدهای مربوطه تهیه مینماید
3- فواید حسابرسی چیست ؟
گزارشگری مالی در سازمانها بازتاب نیازهای اطلاعاتی و انتظارات گروه‌های استفاده‌کننده از صورت‌های مالی مانند سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان، دولت و مدیران است ، که برای تصمیم‌گیری‌های درست و بجای اقتصادی، برنامه‌ریزی، اعمال نظارت و پاسخگویی، به این اطلاعات نیاز دارند.
گزارشهای مالی و یادداشهای توضیحی همراه آنها عمده‌ترین وسیله انتقال اطلاعات به خارج از سازمانهاست. اطلاعات صورت‌های مالی، زمانی برای استفاده‌کنندگان مفید و مؤثر است که از ویژگی‌های کیفی لازم برخوردار باشد. یکی از ویژگی‌های کیفی اطلاعات مالی، قابلیت اعتماد است. اطلاعات مالی هنگامی قابل اعتماد و اتکاست که آثار مالی معاملات و سایر رویدادهای مالی به‌گونه‌ای بی‌طرفانه اندازه‌گیری شود و نتایج اندازه‌گیری‌ها معتبر و قابل تأیید مجدد باشد.
استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی هنگامی می‌توانند به صورت‌های مالی اتکا کنند که شخصی مستقل، ذیصلاح و بی‌طرف نسبت به میزان اعتبار این اطلاعات، نظر حرفه‌ای ارائه کرده باشد. در سیستم‌های اجتماعی- اقتصادی کنونی، وظیفه اظهارنظر نسبت به صورت‌های مالی به حسابرسان مستقل واگذارشده است.
حسابرسان مستقل با ایفای نقش اعتبار دهی به اطلاعات مالی، دارای موقعیتی منحصر به فرد و بسیار اساسی در جامعه هستند. امروزه، صورت‌های مالی حسابرسی شده، روش پذیرفته‌شده‌ای است که سازمانها نتایج عملیات و وضعیت مالی خود را به‌وسیله آن گزارش می‌کنند و احتمال وجود اشتباهات تصادفی، تخطی از اصول حسابداری، تعصب ناآگاهانه و تحریف عمدی در صورت‌های مالی حسابرسی نشده، موجب شده است که این صورت‌ها فاقد قابلیت اتکای لازم باشند. (منبع دانشگاهی)
بر اساس موارد فوق الذکر حسابرس مستقل با نظر شورای شهر انتخاب میگردد و سالانه گزارشات حسابرسی را تهیه مینماید و در گزارشات خود نظر حرفه ای و بی طرفانه خود را در خصوص صحت فعالیتهای مالی شهرداری و نقاط قوت و ضعف فرآیند های عملیاتی اعلام مینماید که با بهره برداری بهینه از این نظرات حرفه ای میتوان نواقص موجود در ساختار بودجه ریزی، مالی و اجرایی را حل وفصل نمود .
با این وجود ، چرا همیشه در حواشی مسایل اقتصادی شهرداری ها حرف و حدیث وجود دارد و جوِّ عمومی اجتماع از نحوه عملیات اجرایی و مالی شهرداری ها و شورای شهر گله مند هستند ؟
در پاسخ به این سوال باید علت عمده بروز این مشکلات را وجود فساد سیستماتیک و عدم شایسته سالاری (عدم وجود توان ودانش مالی و مدیریتی لازم برای رفع نواقص مالی ، اجرایی و اصلاح فرآیندها ) عنوان کرد ، که از بزرگترین معضلات مدیریت اجرایی کشور هستند .
شورای شهر باید متشکل از جوانان فعال و افراد باتجربه ای باشد که دارای تخصص های مختلف در حوزه های مدیریت ، شهر سازی ، عمران و معماری ، مالی و اقتصادی ، فن آوری اطلاعات ، بهداشت ، فرهنگ و هنر ، جامعه شناسی و …. میباشند
اما با نگاهی کوتاه به ادوار مختلف شورای های اسلامی شهر میبینیم همیشه بخش هایی از تجارت یا تخصص های لازم و اساسی در شورا ها نبوده اند و همین عامل بروز مشکلات فراوانی بوده است
خاصیت خدمت آگاهانه و صادقانه :
خدمت در هر جایگاه و منصبی و در هر بخشی از ارکان اجرایی کشور چه در بخش خصوصی و چه در بخش عمومی اگر حول محور تخصص و تعهد باشد بالتبع بازتاب مناسبی در اجتماع برای مجری چه از بعد مادی (حفظ جایگاه سازمانی و اجتماعی ) و چه از بعد معنوی( با هر نگرش فکری رضایت وجدانی و فراغت روحی ) خواهد داشت .
همانگونه که در عروج روح انسانی به سوی غایت قصوای کمال ، علم و عمل حکم دو بال پرواز را دارند ، در سیر اجتماعی مدیران متخصص و تعهد حکم دو بال را برای عروج به مدینه ی فاضله انسانی دارند .
یکی از دلایل سرعت حداقلی جامعه ایرانی و اسلامی ما در راستای نیل به این هدف الهی در سالها اخیر عدم حضور مدیران متعهد و متخصص در عرصه مدیریت اجرایی کشور بود است
بارز ترین خاصیت خدمت آگاهانه و صادقانه که تبعاً برخواسته از تخصص و تعهد خواهد بود رضایت حداکثری جامعه از خدمتگزاران خود ، حفظ ارزشهای بنیادین تمدن عظیم مان و پاسداری از خون های پاکی است که در راه اعتلای این آب و خاک ریخته شده اند ، خواهد بود .
وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَىٰ عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ (آیه ۱۰۵سوره توبه)
ﻭ ﺑﮕﻮ : ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺧﺪﺍ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺵ ﻭ ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻨﺪ ، ﻭ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻱ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺩﺍﻧﺎﻱ ﻧﻬﺎﻥ ﻭ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﻳﺪ ، ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻧﺠﺎم ﻣﻰ ﺩﺍﺩﻳﺪ ، ﺁﮔﺎﻩ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ .
وَالسَّلَامُ عَلَى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَى
امیرحسین اباذری آملی
